De Gemeenschappelijke Onderneming Europese high-performance computing

De Gemeenschappelijke Onderneming Europese high-performance computing (EuroHPC) heeft tot doel de levenskwaliteit van de Europese burgers te verbeteren, de wetenschap te bevorderen, het industriële concurrentievermogen te stimuleren en de technologische autonomie van Europa te waarborgen. Het is een juridische en financieringsentiteit, opgericht in 2018 en gevestigd in Luxemburg. Het bundelt de middelen van de Europese Unie, 32 Europese landen en drie particuliere partners met de ambitie om van Europa een wereldleider op het gebied van supercomputing te maken.

Missie van de GO EuroHPC

De belangrijkste activiteiten van de GO zijn gericht op:

• Ontwikkeling van een pan-Europese supercomputinginfrastructuur: de aanschaf en uitrol in de EU van drie pre-exaschaalsupercomputers met een capaciteit van ten minste 1017 – honderd miljoen miljard – berekeningen per seconde. Deze computers behoren tot de top 5 van de wereld. Het heeft vijf petaschaalsupercomputers aangeschaft die in staat zijn om ten minste 1015 — een miljoen miljard berekeningen per seconde te maken en die reeds volledig operationeel zijn. Deze computers zouden in de wereldwijde top 50 moeten staan. Deze nieuwe machines zullen ten goede komen aan Europese particuliere en publieke gebruikers die werkzaam zijn in de academische wereld en de industrie in heel Europa.
• Ondersteunen van onderzoeks- en innovatieactiviteiten: ontwikkeling van een Europees supercomputing-ecosysteem, stimulering van een technologische toeleveringsindustrie, van energiezuinige processors tot software en middleware, en de integratie daarvan in supercomputingsystemen. Daarnaast ondersteunt de gemeenschappelijke onderneming Euro HPC HPC-kenniscentra, die het gebruik van exaschaalcomputingcapaciteiten voor wetenschappelijke toepassingen zullen bevorderen. In elk van de aan EuroHPC deelnemende staten zijn HPC-competentiecentra opgericht om specifiek de verlening van HPC-diensten aan de industrie (met inbegrip van kmo’s), de academische wereld en overheidsdiensten te verbeteren en op maat gesneden oplossingen te bieden aan een breed scala aan gebruikers die een bredere toepassing van HPC in Europa zullen bevorderen. Dit zijn allemaal belangrijke elementen van de bredere digitale strategie van de EU.

De gemeenschappelijke onderneming EuroHPC in actie

In juli 2021 heeft de Raad een nieuwe verordening aangenomen tot oprichting van de nieuwe Gemeenschappelijke Onderneming Europese high-performance computing en tot intrekking van Verordening (EU) 2018/1488. Het bevat een ambitieuze missie en gaat gepaard met een aanzienlijk groter budget van 7 miljard EUR voor de periode 2021-2027, teneinde:

• in de EU een supercomputing- en data-infrastructuur van wereldklasse verder te ontwikkelen, uit te rollen, uit te breiden en in stand te houden, aangedreven door belangrijke wetenschappelijke, industriële en sociale toepassingen;
  • ontwikkeling en uitrol van een infrastructuur voor kwantumcomputing en kwantumsimulatie
• de volgende grens van high-performance computing te bereiken door de aankoop van de eerste exaschaal supercomputers. Deze supercomputers zijn in staat om meer dan een miljard miljard operaties per seconde uit te voeren (in vergelijking met tien miljard operaties per seconde van een gewoon laptopapparaat);
• Europese supercomputing- en kwantumcomputingbronnen bundelen en toegankelijk maken voor een breed scala aan publieke en particuliere gebruikers overal in Europa, ook voor de Europese openbare dataruimten, zoals gepresenteerd in de Europese datastrategie van 2020;
• veilige cloudgebaseerde supercomputingdiensten aanbieden voor een breed scala aan publieke en private gebruikers overal in Europa;
• de ontwikkeling ondersteunen van innovatieve supercomputingtechnologieën en -toepassingen ter ondersteuning van een Europees HPC-ecosysteem van wereldklasse;
• groenere computing ontwikkelen en de synergieën van HPC met artificiële intelligentie, big data en cloudtechnologieën benutten;
• het gebruik van supercomputing uit te breiden en uit te breiden tot een breed scala aan wetenschappelijke en industriële gebruikers, bijvoorbeeld door kmo’s te helpen innovatieve businesscases te ontwikkelen met behulp van supercomputers en hen opleidingsmogelijkheden en de kritieke HPC-vaardigheden te bieden die zij nodig hebben via nationale HPC-competentiecentra;
• de uitrol van kenniscentra voor HPC-toepassingen en de industrialisering van HPC-software, met nieuwe algoritmen, codes en instrumenten die zijn geoptimaliseerd voor toekomstige generaties supercomputers;
• grootschalige industriële proeftuinen en platforms voor HPC- en datatoepassingen en -diensten in belangrijke industriële sectoren op te zetten;

In januari 2024heeft de Commissie wijzigingenvan de EuroHPC-verordeningvoorgesteld, wat een aanzienlijke verschuiving betekent met de oprichting van "AI-fabrieken" - een nieuwe pijler binnen EuroHPC. Deze "AI-fabrieken" zullenAI-modellen voor algemene doeleinden (GPAI),upercomputers enprogrammeerfaciliteitenverwerven en upgraden. Ze zullen ookeen nieuwe generatie grafische verwerkingseenheden (GPU's) ontwikkelen - inclusief die voor kwantumcomputing -om het wereldwijde tekort aanchips aan te pakken.

Bovendienhebben deAI-fabrieken tot doel het gebruik van AI uit te breiden, met name voor start-ups en kmo’s, door toegang te bieden tot AI-oplossingen, maar ook door hetecosysteem voor AI-onderzoekte stimuleren. Organisaties zullen kunnen samenwerken met EuroHPC voor algoritmische ontwikkeling, testen, evaluatie en validatie van grootschalige AI-modellen. Al het bovenstaande zal bijdragen aan de ontwikkeling van opkomende AI-toepassingen op basis van AI-modellen voor algemene doeleinden.

Voordelen van de gemeenschappelijke onderneming EuroHPC

De gemeenschappelijke onderneming EuroHPC stelt Europese landen in staat hun supercomputerstrategieën en -investeringen samen met de EU te coördineren. Sinds haar oprichting heeft de gemeenschappelijke onderneming EuroHPC de investeringen in HPC op Europees niveau aanzienlijk verhoogd en draagt zij bij tot het herstel van de positie van Europa als leidende HPC-macht wereldwijd.

De ontwikkeling van een concurrerend HPC-ecosysteem in Europa, maar ook de geïntegreerde exaschaalsupercomputing- en kwantumcomputingcapaciteit van wereldklasse, zal van cruciaal belang zijn. Deze zullen ervoor zorgen dat de EU een leidende positie behoudt in de digitale economie en bijdragen tot de versterking van de technologische en dataautonomie van Europa.

Als onderdeel van haar onderzoeks- en innovatieagenda versterkt de gemeenschappelijke onderneming EuroHPC ook de Europese kennisbasis op het gebied van HPC-technologieën en overbrugt zij de kloof op het gebied van digitale vaardigheden, met name door het netwerk van nationale HPC-kenniscentra te versterken. De kenniscentra zullen lokaal optreden om de toegang tot Europese HPC-kansen in verschillende industriële sectoren te vergemakkelijken en oplossingen op maat te leveren voor een breed scala aan gebruikers.

Leden

De gemeenschappelijke onderneming EuroHPC bestaat uit publieke en private leden:

• Publieke leden:
  • de Europese Unie (vertegenwoordigd door de Commissie),
    • Lidstaten en geassocieerde landen die ervoor hebben gekozen lid te worden van de gemeenschappelijke onderneming: Oostenrijk, België, Bulgarije, Kroatië, Cyprus, Tsjechië, Denemarken, Estland, Finland, Frankrijk, Duitsland, Griekenland, Hongarije, IJsland, Ierland, Italië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Montenegro, Nederland, Noord-Macedonië, Noorwegen, Polen, Portugal, Roemenië, Servië, Slowakije, Slovenië, Spanje, Zweden en Turkije.
• Particuliere leden: vertegenwoordigers van de drie deelnemende particuliere partners, het European Technology Platform for High Performance Computing (ETP4HPC), de vereniging Big Data Value (BDVA) en het European Quantum Industry Consortium (QuIC). De GO is ook afhankelijk van samenwerking met belangrijke Europese actoren zoals PRACE (Partnership for Advanced Computing in Europe) en GEANT (het pan-Europese hogesnelheidsnetwerk voor onderzoek en onderwijs).

Andere lidstaten en geassocieerde staten van Horizon Europa of het programma Digitaal Europa kunnen zich ook op elk moment bij de gemeenschappelijke onderneming aansluiten.

Bestuur

De governancestructuur van de gemeenschappelijke onderneming EuroHPC bestaat uit:

1. De raad van bestuur (vertegenwoordigers van de publieke leden), die verantwoordelijk is voor de besluitvorming van de gemeenschappelijke onderneming, met inbegrip van financieringsbesluiten met betrekking tot alle aanbestedings- en onderzoeks- en innovatieactiviteiten.
2. De industriële en wetenschappelijke adviesraad (vertegenwoordigers benoemd door de particuliere leden en de raad van bestuur), bestaande uit de adviesgroep inzake onderzoek en innovatie (RIAG) en de adviesgroep inzake infrastructuur (INFRAG), die de raad van bestuur onafhankelijk advies verstrekt over de strategische onderzoeks- en innovatieagenda van de gemeenschappelijke onderneming en over de verwerving en exploitatie van de supercomputers waarvan zij eigenaar is.
3. De uitvoerend directeur, de directeur die verantwoordelijk is voor het dagelijks beheer van de gemeenschappelijke onderneming.

Begroting

De gemeenschappelijke onderneming EuroHPC wordt gezamenlijk gefinancierd door haar deelnemende landen en particuliere leden. De begroting van de GO bedraagt ongeveer 7 miljard EUR voor de periode 2021-2027. De financiering ervan is als volgt verdeeld:

• 1,9 miljard EUR uit het programma Digitaal Europa ter ondersteuning van de aankoop, de uitrol van exaschaalsupercomputers en post-exaschaalfaciliteiten, de federatie van supercomputingdiensten en de verbreding van het gebruik en de vaardigheden van HPC;
• 900 miljoen euro uit Horizon Europa ter ondersteuning van onderzoeks- en innovatieactiviteiten voor de ontwikkeling van een supercomputing-ecosysteem van wereldklasse in heel Europa;
• 200 miljoen euro van de Connecting Europe Facility om de interconnectie van HPC en databronnen te verbeteren, alsook de interconnectie met de gemeenschappelijke Europese dataruimten en beveiligde cloudinfrastructuren van de Unie.

Een gelijkwaardige investering zal afkomstig zijn van de deelnemende landen, terwijl de bijdrage van de particuliere leden € 900 miljoen bedraagt (als bijdragen in natura en in contanten).

Aangezien geen enkel Europees land de capaciteit heeft om afzonderlijk supercomputermiddelen van wereldklasse te ontwikkelen, verleent de gemeenschappelijke onderneming financiële steun in de vorm van aanbestedingen of onderzoeks- en innovatiesubsidies aan deelnemers na openbare en vergelijkende oproepen.

EuroHPC JU-supercomputers

De gemeenschappelijke onderneming EuroHPC voorziet de EU reeds van een infrastructuur van wereldklasse voor pre-exaschaal- en petaschaalsupercomputers, en ontwikkelt de nodige technologieën, toepassingen en vaardigheden om tegen 2023 volledige exaschaalcapaciteiten te bereiken (prestatieniveau waarmee tien tot achttien operaties per seconde kunnen worden uitgevoerd).

De 8 eerste supercomputers van EuroHPC zijn: 

1. LUMI in Finland (de nummer 3 van de wereld)
2. LEONARDO in Italië (die nummer 4 in de wereld staat)
3. Vega&nbspin Slovenië
4. MeluXina in België
5. Ontdekker in Bulgarije
6. Karolina in Tsjechië
7. MareNostrum5 in Spanje (de nummer 8 van de wereld)
8. Deucalion in België

En de eerste Europese exaschaalcomputer, Jupiter, is onderweg in Duitsland.

De gemeenschappelijke onderneming EuroHPC heeft ook vijf nieuwe hostingsites aangekondigd voor een nieuwe generatie Europese supercomputers in Duitsland, Griekenland, Hongarije, Ierland en Polen. Net als de bestaande EuroHPC-supercomputers zullen de nieuwe sites worden aangesloten en beschikbaar zijn voor een breed scala aan Europese gebruikers in de wetenschappelijke gemeenschap, alsook voor het bedrijfsleven, met name kmo’s, en de publieke sector in de hele EU en de deelnemende landen.

Daarnaast integreert de gemeenschappelijke onderneming EuroHPC haar kwantumcomputers ook met 6 kwantumcomputers in Tsjechië, Duitsland, Spanje, Frankrijk, Italië en Polen.